Ekscentryk, dziwak, heretyk, samouk. Dzieci z Môtiers rzucały w niego pomidorami. Ale też wielki myśliciel, nieprzeciętny umysł, dobre pióro, muzyk i wielbiciel dzikiej przyrody. Pisał: "Natura uczyniła człowieka szczęśliwym i dobrym, lecz społeczeństwo go znieprawiło i uczyniło nieszczęśliwym". Jean-Jacques Rousseau nie poddawał się klasyfikacjom, wychylał się z wszelkich ram. Musiał być niezwykłym człowiekiem.
.jpg)
W tym roku przypada 300 rocznica urodzin pisarza, ale również 250 rocznica jego przybycia (r. 1762) do Môtiers w Val-de-Travers, gdzie mieszkał przez trzy lata. Po raz pierwszy pisarz przybył do Neuchâtel -miasta słynnego wówczas na całą Europę z drukarni - zimą 1730/1731, by dawać lekcje muzyki. Później, skazany na wygnanie przez Parlament w Paryżu za poemat dydaktyczny „Emil, czyli o wychowaniu” na miejsce zamieszkania wybrał Môtiers.
Neuchâtel z okolicami należało wówczas od króla Prus, który udzielił azylu filozofowi i nadał mu obywatelstwo Neuchâtel. Rousseau dużo czasu poświęcał na spacery po okolicy (m.in. Ile de Saint-Pierre, gdzie zresztą później zamieszkał) oraz na zbieraniu roślin i prowadzenie zielników. Mieszkańców małej wioski gorszył swoją ekstrawagancją, wzbudzał ich zdziwienie stylem ubioru, który zwali "armeńskim" (bardzo długie, luźne koszule, przypominające damskie suknie). W tym czasie zredagował również „Listy pisane z gór”, które spowodowały skandal. Z tego powodu proboszcz Môtiers, mimo że był w dobrych kontaktach z pisarzem, znieważył go publicznie, a w nocy dom Rousseau obrzucono kamieniami. Po tym incydencie filozof już tu nie wrócił, a miasto i jego okolice nie były dla niego niczym więcej jak tylko przelotną przystanią. Zwłaszcza po „ukamieniowaniu” w Môtiers, w wigilię wyjazdu wyraża się o Neuchâtel następująco: „Klasa z Neuchâtel, to znaczy – towarzystwo urzędników z tego miasta nadaje rytm próbując podburzyć przeciwko mnie Radę Państwa. (…) Zajmują się oni głupotami oraz podrzędnym donosicielstwem, które śmieszy ludzi mądrych, a które podburza ludność przeciwko mnie” („Wyznania”, tłum. E. Zuba).
Pomimo tych cierpkich słów, dzisiejsze miasto nie żywi urazy do tego człowieka Oświecenia i dla upamiętnienia jego rocznicy urodzin przygotowało kilka interesujących ekspozycji:
- Muséum d'Histoire Naturelle (12 maja - 30 września) - ekspozycja dla miłośników botaniki, pt.” Stanę się rośliną”;
- Ogród Botaniczny (13 maja - 24 czerwca; przedłużona) - "Krokami Rousseau po regionie Neuchâtel” przeniesie nas w czasie do Neuchâtel i jego okolic jakże odmiennych od dzisiejszych pejzaży. Jest to możliwe dzięki notatkom sporządzonym przez filozofa;
- Biblioteka Publiczna i Uniwersytecka (do końca października) - możemy się przyjrzeć wizerunkowi pisarza, a dokładniej kultowi jego wizerunku, jaki się o nim ukształtował. Jak wiadomo, Rousseau napisał również „Uwagi nad rządem Polski”. Dzieło jest do wglądu w tejże bibliotece;
- Biblioteka Pestalozzi - witryna z książkami o pisarzu, również jego zielniki;
- Muzeum J. J. Rousseau (Musée Jean-Jacques Rousseau) - Rue Jean-Jacques Rousseau 2, 2112 Môtiers, tel. 032 860-11-94; do połowy października, wtorek, czwartek, sobota i niedziela 14.30-16.30; 7/5 CHF.
E. Zuba
WIĘCEJ:
